Aðdragandi jóla er gleðitími fyrir marga, börn jafnt sem fullorðna. Jólin eru hátíð barna og kæti þeirra og tilhlökkun til jólanna er einn af hápunktum tilveru þeirra og mun lifa með þeim í minningunni þegar fram líða stundir. Í samfélagi okkar finnst mörgum það sjálfsagt að börn séu áhyggjulaus, geti notið bernskunnar og hlakkað til ýmissa viðburða í lífinu. Allt um kring eru allsnægtir og úrvalið hefur aldrei verið meira hvort heldur af mat, fatnaði, leikföngum eða öðru afþreyingarefni. Það skýtur því skökku við að vita að hér búa fátækar barnafjölskyldur sem hafa það slæmt og líður illa. Húsnæðisvandi og hátt leiguverð eru meðal þátta sem standa fyrir þrifum. Það hafa ekki allar barnafjölskyldur húsaskjól. Sumar fá að halla höfði hjá vinum eða ættingjum í skamman tíma í senn eða búa í húsnæði sem ekki er mönnum bjóðandi.
Fátækt er í mörgum tilfellum fylgifiskur eða afleiðing annarra vandamála t.d. veikinda, þar með talið geðrænna veikinda eða fíknivanda. Börn foreldra sem glíma við langvinn veikindi, líkamleg eða geðræn, sitja oft ekki við sama borð og börn heilbrigðra foreldra. Sama má segja um börn sem búa á heimilum þar sem áfengis- eða fíknivandi er til staðar þótt slíkur vandi spyrji ekki um félagslega stöðu eða efnahagslega afkomu. Annar hópur barna sem líða þjáningar eru börn sem búa á ofbeldisheimilum. Heimilisofbeldi finnst í öllum tegundum fjölskyldna, óháð efnahag og félagslegri stöðu.
Börnin á þessum heimilum sem hér hefur verið lýst hlakka oft ekkert til jólanna né annarra hátíða nema síður sé. Sum segjast hata jólin. Kvíði og áhyggjur varna því að þau finni fyrir tilhlökkun. Áhyggjur barna í þessum aðstæðum snúast oft um hvernig ástandið verði á heimilinu um jólin.
Hvað er pólitíkin að gera til að bæta stöðu þeirra verst settu?
Það er ekki nóg að hafa stórt hjarta og skilning. Það þarf að framkvæma og þeir sem hafa valdið eru þeir einu sem geta gert raunverulegar breytingar. Þrátt fyrir hin ýmsu stuðningsúrræði í samfélaginu, þökk sé fólki og hjálparsamtökum sem láta sig fátækar fjölskyldur varða og frjálsum félagasamtökum sem bjóða upp á ráðgjöf þá dugar það skammt ef fólk býr við óviðunandi aðstæður eða glíma við alvarleg veikindi sem þau fá hvorki lækningu né meðferð við.
Flokkur fólksins er í minnihluta bæði á Alþingi og í borgarstjórn. Þingmenn og borgarfulltrúar flokksins hafa ekki látið sitt eftir liggja í baráttunni fyrir betri þjónustu sem er í dag, því miður óviðunandi eða ábótavant. Það gengur hægt og stundum alls ekki neitt en kjörnir fulltrúar Flokks fólksins eru bæði þrautseigir og þrjóskir. Þótt flest okkar mál verði felld af meirihlutanum í borginni og af ríkisstjórninni á Alþingi þá látum við ekki deigan síga heldur berjumst áfram í þeirri von og trú að með endurtekningu og ítrekun á framlagningu góðra mála mun dropinn að lokum hola steininn.
Mér er oft hugsað til barnanna sem nú bíða eftir að komast til skólasálfræðinga og talmeinafræðinga og fleiri sérfræðinga til að fá aðstoð með sín mál. Á þeim biðlista eru nú 2049 börn en í fyrra 2021 voru þau 1600 og árið 2018 voru þau 400.
Hver er staða þessara barna nú um þessi jól. Hver er staða allra hinna barnanna sem bíða eftir þjónustu ríkisstofnanna t.d. Þroska- og hegðunarstöðvar og Barna- og unglingadeildar. Hver er staða barna sem búa við erfiðar heimilisaðstæður t.d. geðræn vandamál foreldra, áfengis- og vímuefnavanda foreldra og/eða geðræn vandamál þeirra sem eiga að annast þau. Hver er staða barna sem hafa leiðst út í fíkn? Hver er staða foreldra sem bíða eftir nauðsynlegri aðstoð fyrir sig og/eða börn sín sem ekki fæst fyrr en eftir dúk og disk ef þá nokkurn tímann? Ég hef ekki svörin en það stöðvar mig þó ekki við að varpa upp þessum spurningum í þeirri von að þeir sem halda á valdasprotanum leiti svara og grípi til aðgerða til að laga stöðuna. Það sem má alls ekki gera er að GERA EKKI NEITT.
Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir, sálfræðingur, borgarfulltrúi Flokks fólksins.
Greinin birt í Fréttablaðinu 21.12. 2022
